Pictograph Cave w Montanie jest jednym z najważniejszych stanowisk archeologicznych na terenie północno-zachodnich Równin. I to bynajmniej nie tylko ze względu na malowidła, które zdobią ściany tego schroniska skalnego. Niemniej jednak to właśnie one stały się w ostatnich latach przedmiotem coraz większego zainteresowania władz lokalnych oraz federalnych. Obecnie trwa dyskusja nad ich przyszłością. Malowidła z Pictograph Cave znikają bowiem bardzo szybko. Wynika to głównie z naturalnych procesów erozji oraz wandalizmu, jaki miał miejsce w przeszłości. Ze 106 przedstawień zarejestrowanych w latach 30-tych XX wieku, w latach 90-tych zanotowano już tylko 44. Obecnie widocznych jest 15 motywów.
Władze i specjaliści zastanawiają się, czy i jakie należy podjąć kroki w celu ochrony malowideł przed zupełnym zanikiem. A może pozwolić naturze dokończyć swe dzieło? Taki los podzieliło na pewno wiele podobnych miejsc na przestrzeni czasu. Takich, o których nie posiadamy żadnych informacji, ponieważ nie przetrwały do naszych czasów. Miejsce to mimo wszystko należy chronić i spróbować uratować choćby te malowidła, które dalej są widoczne.
Malowidła z Pictograph Cave, ulokowanej około 11 km na południowy-wschód od największego miasta Montany – Billings, pochodzą z późnego okresu prehistorycznego (Late Prehistoric Period) oraz z czasów historycznych (Historic Period). Reprezentują również co najmniej trzy tradycje sztuki naskalnej z regionu Wielkich Równin: ceremonialną, biograficzną i serii wertykalnych. Najlepiej widoczne są przedstawienia strzelb, ale stanowią one jedne z najmłodszych motywów. Zachowało się także kilka przedstawień wojowników trzymających tarcze, figury ludzi i zwierząt oraz panel, ukazujący symbole łączone z tradycją tzw. serii wertykalnych. Zdecydowana większość motywów z Pictograph Cave została wykonana naturalnymi barwnikami, jak ochra czy węgiel drzewny. Początki sztuki naskalnej z tego schroniska skalnego szacuje się na co najmniej 2100 lat. Przedstawienie łosia zostało bowiem wydatowane na około 2045 BP.
Ślady ludzkiej obecności w Pictograph Cave to nie tylko sztuka naskalna. Miejsce to bowiem było użytkowane dość regularnie przez dawnych mieszkańców regionu. Formy tej habitacji początkowo jako krótkotrwałe obozowiska łowieckie, nabrały w okresach późniejszych bardziej długotrwałego charakteru. Pierwsze ślady użytkowania mogą pochodzić co najmniej sprzed 7000 lat. Pictograph Cave jest również jednym z pierwszych stanowisk w regionie, na których prowadzono systematyczne badania archeologiczne.
Pictograph Cave oraz dwa inne pobliskie schroniska skalne, mianowicie Middle Cave i Ghost Cave, znane były już na początku XX w. Lokalni mieszkańcy określali je mianem „Indian Caves” (Indiańskie Jaskinie). Jednak dopiero w 1937 roku odkryto ogromny potencjał archeologiczny tego miejsca. Pictograph Cave jest bowiem stanowiskiem o niezwykle bogatej stratygrafii. Rozpoczęto więc regularne prace wykopaliskowe, które trwały do 1941 roku. Początkowo kierownictwo nad projektem sprawował geolog H. Melville Sayre z Montana School of Mines. To właśnie on sporządził bezcenną obecnie dokumentację 106 malowideł ze ścian Pictograph Cave. Sayre zatrudnił do kierowania pracami wykopaliskowymi, archeologa Oscara Lewisa. Po śmierci Sayra kierownictwo nad projektem przejął William Mulloy. Jednak II Wojna Światowa przerwała w 1941 roku dalsze badania. Prace archeologiczne prowadzono również w dwóch wymienionych wyżej lokalizacjach, a mianowicie Middle Cave i Ghost Cave. Jednak tylko w Ghost Cave odkryto ślady ludzkiej obecności.
Więcej zdjęć malowideł naskalnych znajdziecie tutaj
Plon wykopalisk z lat 1937-1941 to ponad 30 tys. artefaktów, włączając w to m.in. zabytki kamienne i kościane, liczne fragmenty ceramiki oraz kości. Przez większość czasu, jaki upłynął od momentu zakończenia badań w latach 40-tych, znaleziska przeleżały w piwnicy Departamentu Antropologii Uniwersytetu Montany w Missoula. Obecnie podjęto prace nad ponownym skatalogowaniem i organizacją kolekcji. Co ciekawe niedawno dokonano ponownego odkrycia dwóch 2,5 cm rzeźbionych kościanych przedmiotów, które zaginęły na przestrzeni czasu.
Jeden z nich to przedstawienie żółwia, natomiast drugi ukazuje ludzką twarz. Inny artefakt wydobyty w trakcie ówczesnych wykopalisk – pleciony koszyk, został poddany ponownej analizie przez prof. Jamesa Adovasio z Mercyhurst College w Pensylwanii. Okazuje się, że jest to niezwykle rzadkie znalezisko. Artefakt ten zdaniem Adavasio różni się od innych znanych z tego regionu. Przypomina bowiem raczej kosze charakterystyczne dla kompleksu Fremont z terenów Utah. Artefakt poddano również datowaniu radiowęglowemu, które określiło wiek znaleziska na 1371 +/- 31 BP. Pictograph Cave jest również obok Mummy Cave, czy Medicine Lodge Creek, jednym z najważniejszych stanowisk, które przyczyniły się znacznie do ustalenia regionalnej chronologii kulturowej.
Tuż po drugie wojnie światowej stanowisko ucierpiało znacznie wskutek wandalizmu. Spłonęło wówczas pobliskie muzeum, a na zdobionych niegdyś malowidłami ścianach, pojawiło się współczesne graffiti. W latach 60-tych Towarzystwo Archeologiczne Billings rozpoczęło starania o ochronę tego jakże ważnego stanowiska. W efekcie podjętych działań Pictograph Cave zaczęła funkcjonować jako National Historic Landmark a następnie jako State Historic Site. Z kolei w 1991 roku uzyskała status parku stanowego.
Zdjęcie tytułowe: Parfleche Siuksów z ok. 1900 r. Wolfgand Sauber. Creative Commons
Artykuł na podstawie: Pictograph Cave State Park, NWDA, State Parks Service
Keyser, J.D., Klassen, M.A. 2001. Plains Indian Rock Art. Seattle: The University of Washington Press.
Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku i instagramie. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera!
Jeśli masz pytania dotyczące tematów poruszanych na blogu napisz do mnie archeopasja@gmail.com
Spodobał Ci się ten wpis? Podziel się nim ze znajomymi, udostępniając w serwisach społecznościowych.
