Sztuka naskalna z rejonu Lower Pecos w Teksasie

Malowidła naskalne z rejonu dolnego dorzecza Pecos (Lower Pecos) na pograniczu amerykańskiego stanu Teksas i Meksyku, cechuje niezwykłe bogactwo barw i motywów. Zaś początki ich powstania sięgają prawdopodobnie kilku tysięcy lat wstecz. Niektórzy badacze sugerują podobieństwa sztuki naskalnej tego regionu, zwłaszcza tzw. stylu rzeki Pecos do tej znanej z terenów wschodniej i centralnej części amerykańskiego stanu Utah w okresie archaicznym (styl Barrier Canyon). Obydwie tradycje, które można określić mianem antropomorficznych, cechują się jak już sama nazwa wskazuje dominacją dość znacznych rozmiarów (choć nie jest to regułą) postaci „ludzkich”. Towarzyszą im rozmaite zwierzęta i motywy abstrakcyjne.

Rejon określany mianem Lower Pecos znajduje się w pobliżu konfluencji rzeki Pecos z Rio Grande. Północna część położona jest w Teksasie zaś południowa na terenie meksykańskiego stanu Coahuila. Krajobraz zdominowany jest przez wszechobecne wąskie wąwozy, wycięte na przestrzeni milionów lat w wapiennych skałach. Klimat panujący w tym rejonie Ameryki Północnej jest zarówno subtropikalny jak i półsuchy. Z tego powodu zimy są tu bardzo suche a lata niezwykle upalne. Wynika to zapewne z faktu, że region znajduje się na pograniczu dwóch stref klimatycznych – wilgotnego Wschodu i suchego Zachodu. Dlatego też warunki środowiskowe są tu bardzo zróżnicowane. Zdarzają się częste, aczkolwiek nieprzewidywalne susze ale także i monsunowe opady.

Sztuka naskalna znajdująca się na ścianach licznych schronień skalnych, powstała najprawdopodobniej w środkowym (6000-3000BP) i późnym (3000-1300BP) okresie archaicznym. W tym czasie region zamieszkiwany był przez społeczności łowiecko-zbierackie, przemieszczające się sezonowo w poszukiwaniu żywności. Do określenia wieku malowideł zastosowano datowanie AMS, któremu poddano próbki farby a właściwie organiczne łączniki w niej zawarte. Uzyskano daty w przedziale 4200-2950 BP. Wśród licznych przykładów sztuki naskalnej regionu na szczególną uwagę zasługuje tzw. styl rzeki Pecos. Dominują w nim postacie antropomorficzne, zarówno wielokolorowe jak i jednokolorowe. Ich wielkość waha się od kilku centymetrów do kilku metrów. Często towarzyszą im motywy abstrakcyjne i rozmaite zwierzęta, jak króliki, jelenie, ptaki, węże oraz lwy górskie (pumy/kuguary). Na wielu panelach dominującymi zwierzętami są górskie lwy. Pojawiają się też przedstawienia łączące cechy fizyczne ludzi i tych właśnie kotowatych. To zapewne skłoniło badaczy do stwierdzenia, że niektóre wybrane zwierzęta mogły być postrzegane jako źródła nadprzyrodzonej siły, z których najpotężniejszą moc w regionie przypisywano prawdopodobnie kuguarom. Postacie antropomorficzne są najczęściej pozbawione elementów twarzy, mają uniesione ramiona, a w dłoniach dzierżą miotacze oszczepów. Rogate nakrycia głowy czy tzw. królicze uszy oraz postacie z głową węża również nie należą do rzadkości. Pojawiają się uskrzydlone postacie lub w otoczeniu dużej liczby ptaków. To zdaniem badaczy może sugerować charakterystyczne dla zjawiska szamanizmu, doznania unoszenia się lub inaczej mówiąc „magicznego lotu” w trakcie stanów zmienionej świadomości.

Pierwsze informacje na temat sztuki naskalnej w regionie Lower Pecos pochodzą z połowy XIX wieku. Były to jednak tylko pojedyncze wzmianki w rozmaitych raportach. Poważne badania mające na celu zadokumentowanie odkrytych malowideł rozpoczęły się dopiero w latach 30-tych XX wieku. Stopniowo odkrywano coraz więcej stanowisk i poddawano je wnikliwej analizie. Badaczy zaczęło nurtować pytanie komu lub jakim kulturom należałoby przypisywać wykonanie studiowanych malowideł. Wyróżniono kilka lokalnych stylów i na tej podstawie zaproponowano wstępną chronologię. Rozwój metod chronometrycznych w tym zwłaszcza AMS, pozwalającej datować nawet niewielkie próbki pigmentu, umożliwił oszacowanie wieku najstarszych malowideł w regionie na 3 do 4 tys. lat.

Po tym krótkim wstępie zapraszam do obejrzenia => FILMU, w którym m.in. Dr Carolyn Boyd, specjalistka w dziedzinie sztuki naskalnej regionu Lower Pecos, wprowadzi nas w fascynujący świat tych barwnych malowideł.

Więcej informacji: Texas Beyond History, Lower Pecos Recording and Preservation Project

Dodatkowa literatura:

ROZWADOWSKI, A. 2009. Obrazy z przeszłości. Hermeneutyka sztuki naskalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

BOYD, C.E. 2003. Rock art of the Lower Pecos. College Station: Texas A&M University Press.

TURPIN, S. 2001. Archaic North America. W: Whitley (red.), D. Handbook of rock art research, 361-413. Walnut Creek: AltaMira Press.

Spodobał Ci się ten wpis? Podziel się nim ze znajomymi, udostępniając w serwisach społecznościowych. 

Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i jak łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera! 

Jeśli masz pytania dotyczące tematów poruszanych na blogu napisz do mnie archeopasja@gmail.com