Kelleys Island, Ohio
W najnowszym wydaniu pisma Antiquity można znaleźć artykuł, stanowiący podsumowanie systematycznych prac terenowych i analiz sztuki naskalnej z jaskiń stanu Tennessee, jakie miały miejsce na przestrzeni ostatnich lat. Badacze podkreślają w swym studium wagę krajobrazu, który ulegał reorganizacji wedle koncepcji kosmologicznych prehistorycznej ludności, zyskując przez to rangę krajobrazu kulturowego, nacechowanego głębszą symboliką. Autorzy artykułu proponują również bardziej wnikliwe spojrzenie na sztukę naskalną, a mianowicie czytanie jej, wykraczając poza same przedstawienia i miejsce ich wykonania. Warty podkreślenia jest również wiek rytów i malowideł. Tradycja sztuki naskalnej w regionie może sobie bowiem liczyć nawet 6 tysięcy lat.
„Te odkrycia mówią nam o tym, jak prehistoryczni mieszkańcy Płaskowyżu Cumberland wykorzystywali otaczający ich krajobraz do rozmaitych celów, w tym również religijnych” informuje główny autor artykułu dr Jan Simek z Departamentu Antropologii Uniwersytetu Tennessee. „Postacie ludzkie są często zaangażowane w rozmaite aktywności o charakterze ceremonialnym, w trakcie lotu, transformacji w zwierzę lub też przenikania przez powierzchnię skały” dodaje badacz.
Simek przytacza również przykład wykonanego węglem drzewnym przedstawienia, ukazującego postać zwierzęcą, której ciało, głowę oraz ogon można identyfikować z psem lub kotem zaś zagięte szpony należą do ptaka. „Tego typu transformacje są obecne na terenie Tennessee zarówno na stanowiskach otwartych, jak i jaskiniowych”, dodaje archeolog.
Zdaniem badaczy sztuka naskalna tego regionu stanowiła część zorganizowanej alternacji krajobrazu, w której twórcy przedstawień odwzorowywali swą koncepcję wszechświata w otaczającym ich świecie natury. Odwzorowywanie miało zaś miejsce na trzech płaszczyznach pojmowanego przez nich wszechświata, a mianowicie w świecie niebiańskim, ziemskim i tym podziemnym, kojarzonym ze śmiercią, niebezpieczeństwem i ciemnością.
Jednym z ciekawszych przedstawień jest na pewno postać ptaka, wykonana w pokrywającej ścianę jaskini Mud Glyph warstwie błota. Zdaniem badaczy zastosowanie tego medium ma tu kluczowe znaczenie. Wśród rdzennych mieszkańców Południowego Wschodu wiązano je z genezą świata.
Zdaniem dr Simka wiele z motywów sztuki naskalnej regionu znalazło również swe odzwierciedlenie w przenośnej sztuce o charakterze religijnym/duchowym. Jednym z takich przykładów jest wykonane węglem drzewnym promieniste koło z jaskini Dunbar. Przedmioty tego typu odnajdujemy w kopcach świątynnych i innych kontekstach wskazujących na ich charakter religijny.
Wśród motywów sztuki naskalnej z jaskiń w Tennessee możemy wyróżnić m.in przedstawienia skorpionów, ze szczegółowo ukazanymi kolcami jadowymi. Zdaniem badaczy zwierzęta te stanowiły część wizji rdzennych mieszkańców o świecie podziemnym. Ich przedstawienia znajdowane są bowiem jedynie w ciemnych głębokich, jaskiniach.
Jednym z najlepszych przykładów sztuki naskalnej z jaskiń Południowego Wschodu USA jest niewątpliwie jaskinia Devilstep Hollow w Tennessee. Mamy tu bowiem do czynienia z niezwykle ciekawymi przedstawieniami transformacji na linii człowiek-zwierzę.
Do badań zastosowano nowoczesne metody niedestrukcyjne, używając zaawansowane technologicznie narzędzia, jak choćby skaner laserowy o wysokiej rozdzielczości, który rejestruje sztukę naskalną z wielką precyzją, umożliwiając znacznie bardziej dokładną analizę przedstawień.
Badania sztuki naskalnej w południowo-wschodniej części USA mają dość długą historię. Niektóre z malowideł jaskiniowych znane były wąskiej liczbie osób już w latach 50-tych XX wieku. Jednak systematyczna eksploracja miała miejsce nieco później. W latach 80-tych XX w. archeolog Charles Faulkner rozpoczął projekt dokumentacji jaskini Mud Glyph, odkrytej w 1979 przez grotołaza. Od tego czasu zarejestrowano dodatkowo 69 zdobionych jaskiń z terenów Tennessee, Alabamy, Georgii, Florydy, Kentucky, Wirginii oraz Zachodniej Wirginii.
Punktem zwrotnym w badaniach nad sztuką naskalną tego regionu USA stało się także powołanie w 1996 przy Uniwersytecie Tennessee, Cave Archaeology Research Team, w skrócie CART. Kierownictwo nad projektem objął dr Jan Simek, będący jak już wcześniej wspomniano głównym autorem referowanego powyżej studium. Głównym celem CART stała się identyfikacja i dokumentacja jaskiń, w których odkryto ślady ludzkiej działalności, czy to w postaci tworzenia rytów i malowideł, wydobycia minerałów, obozowania, i wielu innych. Warto dodać, że jest to interdyscyplinarna grupa badaczy, w które skład wchodzą m.in. geolodzy i archeolodzy. Członkami są choćby współautorzy artykułu, a mianowicie Nicholas P. Herrmann, Sarah C. Sherwood i Alan Cressler.
Tekst powstał w oparciu o poniższe źródła
Komunikat prasowy w serwisie Discovery News
SIMEK J., F., CRESSLER A., HERRMANN N., SHERWOOD P., S. 2013. Sacred landscapes of the south eastern USA: prehistoric rock and cave art in Tennessee. Antiquity 87 (336): 430-466.
Spodobał Ci się ten wpis? Podziel się nim ze znajomymi, udostępniając w serwisach społecznościowych.
Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i jak łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera!
Jeśli masz pytania dotyczące tematów poruszanych na blogu napisz do mnie archeopasja@gmail.com
