Łódź z Oseberg
Muzeum Łodzi Wikingów to miejsce, które każdy podróżujący do Oslo powinien odwiedzić. Mieści się tu bowiem ważna część historii kraju, związana z erą wikingów. Ich łodzie, dalekie wyprawy, podboje, kultura, mitologia bardzo działają na wyobraźnię. Nie wspominając o fanach serialu Wikingowie, którzy powinni tu zajrzeć koniecznie. Ja się nie zawiodłam. Zresztą zobaczcie sami.
Muzeum mieści trzy bardzo dobrze zachowane wikińskie łodzie pochodzące z IX i X stulecia. Wszystkie trzy były częścią pochówków zawierających bogate dary grobowe. Oprócz samych łodzi, z których dwie udało się znakomicie zrekonstruować, ekspozycja prezentuje liczne artefakty, pochodzące z kopców grobowych, w tym m.in. kunsztownie rzeźbione zwierzęce głowy, sanie, wóz, uzbrojenie, pozostałości tkanin.
Muzeum składa się z trzech sal, z których pierwsza, mieszcząca łódz z Oseberg została wybudowana w 1932 r. Budowę dwóch pozostałych ukończono dopiero w 1957. W przyszłości statki oraz pozostałe zabytki zostaną przeniesione do nowego muzeum, które ma stanąć w rejonie portu Bjørvika w pobliżu gmachu opery w Oslo.
Największą uwagę przyciągają odkryte w kopcach grobowych łodzie: łódź z Oseberg, łódź z Tune i łódź z Gokstad.
Łódź z Oseberg jest najbardziej reprezentatywnym zabytkiem muzem, ze względu na przepiękne rzeźbienia motywami zwierzęcymi dziobu i rufy oraz bogate i dobrze zachowane dary grobowe. Statek wybudowano około 820 n.e. w południowo-zachodniej Norwegii. Wykonano go z drewna dębowego. Wiosła zaś są z drewna sosnowego. Po obu stronach znajdują się otwory na wiosła. Jest ich po 15, z czego wynika, że statek mógł liczyć 30 wioślarzy. Co ciekawe wiosła nie noszą śladów użytkowania. Prawdopodobnie wykonano je specjalnie na pogrzeb, bo takie było ostateczne przeznaczenie tej długiej na 22 m i szerokiej na 5 m łodzi.
W 834 n.e. pochowano na łodzi dwie kobiety w wieku (70/80 lat i 50 lat). Aby zasłużyć na tak wyszukany pochówek, musiały wywodzić się z lokalnej elity. Wśród licznych darów grobowych odkrytych na samej łodzi, jak i poza nią w kopcu grobowym znajdowały się m.in troje bogato rzeźbionych sań, wóz, 5 łóżek, 2 namioty, 5 drewnianych zwierzęcych głów, liczne przybory kuchenne i ubrania. W zaświatach towarzyszyły zmarłym również zwierzęta. Odkryto bowiem szczątki należące do 15 koni i 6 psów.
W 1903 farmer z Oseberg natrafił na ślady statku w znajdującycm się na terenie gospodarstwa kopcu grobowym. Wkrótce rozpoczęto trwające 3 miesiące prace wykopaliskowe. Sama rekonstrukcja tej najlepiej zachowanej w zbiorach muzeum łodzi, zajęła 21 lat. Warto dodać, że aż 90 % zrekonstruowanego statku jest wykonane z oryginalnego, znalezionego w kopcu drewna.
Łódź z Tune mimo, że jest najmniejsza z całej trójki, została odkryta na jednym z największych kopców grobowych na terenie Norwegii. Średnica obiektu sięgała bowiem 80 m. Wykonano ją około 910 n.e z drewna dębowego. Ta długa na blisko 19 m i szeroka na ponad 4 m łódź, mogła pomieścić 24 wioślarzy. Po obu stronach znajduje się bowiem po 12 otworów na wiosła, których jednak w grobie nie odnaleziono.
W wybudowanej na śródokręciu komorze grobowej złożono na łożu, zaopatrzonym w pościel ciało mężczyzny. Zmarłemu towarzyszyły w zaświatach dary grobowe, w tym 3 konie, z których jeden odkryto na łodzi, a dwa w kopcu grobowym.
Wzmocniony maszt oraz kształt kadłuba wskazują, że był to statek morski o doskonałych walorach żeglarskich, szybki i sprawny. Z kolei niewielka powierzchnia załadunkowa może świadczyć, że była to łódź wojenna. Znaleziono tu również elementy uzbrojenia, jak chociażby rękojeść miecza i fragmenty kolczugi.
Na ślad pochówku natrafiono w 1867 r. na farmie Nedre Haugen na wyspie Rolvsøy. Wykopaliska przeprowadzono bardzo szybko (2 tygodnie) bez dbałości o metodologię, stosowaną we współczesnej archeologii. Dlatego też szczątki ludzkie oraz artefakty uległy uszkodzeniu. Do tej pory widać ślady łopat na drewnie statku. Zaś sama łodź po transporcie do stolicy, przez długi czas leżała na zewnątrz, niszczejąc.
Łódź z Gokstad wykonano około 890 n.e. Długa na ponad 23 m i szeroka na ponad 5, mogła pomieścić 32 wioslarzy. Po obu stronach łodzi jest po 16 otworów na wiosła. Boki łodzi zdobiły kolorowe tarcze. Było ich razem 32 i przymocowano je na przemian, raz żółta, raz czerwona. Na pokładzie natrafiono na pozostałości tkaniny, która mogła pochodzić z żagla.
Łódź ujrzała światło dzienne w 1879 r., kiedy nastoletni synowie farmera z Gokstad w Sandefjord, zaczęli przekopywać, znajdujący się na terenie gospodarstwa kopiec. Obiekt o średnicy 45 m i wysokości 5 m zwany był kopcem królewskim. Już w 1880 rozpoczęto na stanowisku prace wykopaliskowe. Prowadził je norweski archeolog i antykwariusz Nicolay Nicolaysen.
Około 900 n.e. na łodzi pochowano mężczyznę, którego wiek szacuje się na 40 lat. Analiza szczątków wskazuje, że najprawdopodobniej zmarł w walce. Mężczyznę złożono na łożu z pościelą w komorze grobowej, wybudowanej na rufie. Pokrywało ją kilka warstw kory brzozowej. W zaświatach towarzyszyły mu sanie, małe łodzie, 6 łóżek oraz zwierzęta. Odkryto bowiem szkielety należące m.in do 12 koni, 8 psów i 2 pawi. Te ostatnie świadczą o szerokich kontaktach handlowych lokalnej społeczności. Pawie mogły stanowić trofea wojenne albo dar od innego władcy. Natrafiono również na pozostałości taknin z jedwabiu, przeplatanych złotą nicią, będących prawdopodobnie fragmentami pokrywających ściany komory grobowej gobelinów. Przypuszcza się, że dary grobowe mogły być bogatsze, jednak kopiec został obrabowany na przestrzeni wieków.
Jak dotrzeć do muzeum?
Muzeum położone jest na Półwyspie Bygdøy. Możecie tu dotrzeć na dwa sposoby. W okresie wiosenno/letnim warto skorzystać z promu, wypływającego z nabrzeża za Urzędem Miejskim (Oslo Rådhus/Oslo City Hall). Z kolei jesienią i zimą na półwysep kursuje autobus nr 30, który przejeżdża w okolicach Urzędu Miejskiego. Przystanek przed muzeum nazywa się Vikingskipene. Koszt przejazdu autobusem w jedną stronę to 33 NOK (ok. 4 Euro), zaś bilet wstępu do muzeum kosztuje 100 NOK (ok. 12 Euro).
Do tekstu wykorzystano materiały dotyczące archeologii oraz historii dostępne na stronie University of Oslo: Museum of Cultural History
Prace wykopaliskowe przy statku z Oseberg. Creative Commons
Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku i instagramie. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera!
Jeśli masz pytania dotyczące tematów poruszanych na blogu napisz do mnie archeopasja@gmail.com
Spodobał Ci się ten wpis? Podziel się nim ze znajomymi, udostępniając w serwisach społecznościowych.
