Malowidła z Cueva La Conga w Nikaragui

Cueva La Conga to pierwsza w Nikaragui jaskinia, w której odkryto malowidła naskalne. Odkrycia dokonał w 2004 lokalny misjonarz. W 2006 stanowisko odwiedzili specjaliści w celu jego dokładnej dokumentacji. Powrócili tam ponownie w 2009 aby pobrać próbki pigmentu w celu przeprowadzenia datowania radiowęglowego. W ostatnim numerze Latin American Antiquity ukazał się artykuł podsumowujący kilkuletnie badania.

Obszar Nikaragui jest dość bogaty w sztukę naskalną. Mimo, że pewne wzmianki o malowidłach i rytach naskalnych pojawiały się już w raportach pochodzących z XIX i początku XX wieku, to systematyczne badania rozpoczęły się dopiero w latach 80-tych XX wieku. Do najlepiej zbadanych rejonów należy tzw. strefa Pacyfiku w tym departament Chontales ze znanym stanowiskiem Aguas Buenas oraz wyspy Ometepe i Zapatera. Jest to najbogatszy w petroglify region Nikaragui. Północne i północno-środkowe regiony kraju nie zostały jak do tej pory odpowiednio przebadane archeologicznie.

Z Nikaragui znanych jest obecnie jedynie osiem lokalizacji, w których zarejestrowano malowidła naskalne. Siedem to schroniska skalne i ściany wąwozów. Są to: Icalupe w departamencie Madriz, Cueva de los Ladrones w okolicy Matagalpa, lokalizacje w pobliżu miasta Chagüitillo, stanowisko Laguna Asososca oraz trzy kolejne w strefie Pacyfiku (Montelimar, LosSanchez i Cueva de los Negros). Cueva La Conga to ósma i wyjątkowa lokalizacja. Jest to bowiem pierwsza i jak do tej pory jedyna znana jaskinia z malowidłami na terenie Nikaragui. Groty używane w celach rytualnych, w których natrafiono również na piktografy czy inne modyfikacje o podłożu kulturowym, są dość dobrze znane z terenów Mezoameryki. Cueva La Conga jest najdalej na południe wysuniętą malowaną jaskinią na peryferiach Mezoameryki.

Jaskinia jest zlokalizowana w północno-centralnej części Nikaragui, 50 km na południe od granicy z Hondurasem, w departamencie Jinotega. Ten górski region, poprzecinany wieloma rzekami jeszcze do niedawna stanowił białą plamę na archeologicznej mapie Nikaragui. Pierwsze konkretne prace badawcze miały miejsce w  1990 i 1992 roku. Zarejestrowano wówczas 90 stanowisk archeologicznych. Rozpoznano również wzorzec osadniczy, ukazujący hierarchę stanowisk, w tym prawdopodobne centra regionalne, lokalne, osady i wioski. Stworzyli również typologię ceramiki, wskazującą na silne wpływy grup z północy. Kontakty z ludnością dalej na południe i strefą Pacyfiku wydają się być w tym kontekście znacznie słabsze.

W 2006 systematyczne badania archeologiczne na terenie północnej Nikaragui rozpoczął Narodowy Autonomiczy Uniwersytet Nikaragui. W trakcie prospekcji terenowej w departamencie Matagalpa i zachodniej części Jinotega, zarejestrowano dotąd 126 stanowisk (kopce, petroglify itp.). Stanowiska wykazują podobne wzorce i typy do tych odkrytych w latach 90-tych XX w.

Od czasu swego odkrycia w 2004, Cueva La Conga doświadczyła dwóch epizodów wandalizmu w postaci współczesnego graffiti. Na szczęście oryginalne malowidła nie ucierpiały. W 2009 pobrano 11 próbek pigmentu, w tym 5 węgla drzewnego i 6 ochry. Wyniki analizy radiowęglowej wskazują na dwie fazy powstawania sztuki naskalnej w jaskini (680-905 n.e. i 1440-1520 n.e.).

W Cueva La Conga zarejestrowano 14 paneli z malowidłami oraz cztery zmodyfikowane kulturowo nacieki jaskiniowe. Zdecydowana większość znajduje się w głównej komorze jaskini. Malowidła wykonano w kolorze czarnym i czerwonym. Użyto farb na bazie węgla drzewnego i czerwonej ochry. Modyfikacje nacieków jaskiniowych wykonano poprzez rycie oraz w postaci domalowania określonych elementów. Ich wybór nie był przypadkowy, formą zbliżone są bowiem do sylwetek zwierząt. Dodane elementy miały za zadanie odpowiednio podkreślić efekt końcowy.

Repertuar motywów to przede wszystkim wzory abstrakcyjne w postaci promienistych kół, pierścieni, kropek czy linii. Dość liczne są również motywy ludzkich dłoni. Badaczom udało się także zidentyfikować co najmniej trzy postacie antropomorficzne oraz jedną zoomorficzną.

W odróżnieniu od innych podobnych jaskiń z terenów Mezoameryki, tu oprócz sztuki naskalnej i zmodyfikowanych nacieków, natrafiono na bardzo nieliczne ślady ludzkiej obecności. Są to głównie fragmenty naczyń ceramicznych.

Cueva La Conga była w przeszłości miejscem szczególnym dla lokalnej ludności. Odwiedzano ja przez blisko 1000 lat. Użytkowanie jaskiń w celach rytualnych jest dość dobrze udokumentowane wśród prekolumbijskiej ludności na północ od Nikaragui. Majowie postrzegali groty jako miejsca gdzie specjaliści religijni pośredniczyli w relacjach pomiędzy siłami duchowymi a społecznością. Były wiec w pewien sposób utożsamiane z portalami do świata nadprzyrodzonego. Niektóre grupy widziały w jaskiniach miejsca kreacji bogów i ich samych. Groty i przeprowadzane w nich rytuały stanowiły więc fundamentalną część życia społecznego rdzennej ludności.

Tekst powstał w oparciu o poniższe źródła

Informacje z oficjalnej strony projektu Cueva La Conga Project

BAKER, S. M., ARMITAGE, R. M. 2013. Cueva La Conga: First Karst Cave Archaeology in Nicaragua. Latin American Antiquity 24 (3): 309-329.

Spodobał Ci się ten wpis? Podziel się nim ze znajomymi, udostępniając w serwisach społecznościowych. 

Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i jak łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera! 

Jeśli masz pytania dotyczące tematów poruszanych na blogu napisz do mnie archeopasja@gmail.com