Źródła słynnego błękitu Majów mogą znajdować się w co najmniej dwóch lokalizacjach w północnej części Półwyspu Jukatan – poinformowali badacze na łamach najnowszego wydania periodyku Journal of Archaeological Science. Badania dotyczyły jednego z komponentów barwnika. Analizę oparto zarówno na danych mineralogicznych, jak i etnograficznych.
Dean E. Arnold, profesor antropologii w Wheaton College wykazał, że główny komponent pigmentu, a mianowicie pałygorskit, był dobrze znany lokalnym wytwórcom ceramiki z Ticul. Współcześni Majowie używali bowiem tego minerału w produkcji ceramiki oraz przypisywali mu właściwości medyczne. W dalszej kolejności, wykorzystując dane etnograficzne ustalono z jakich źródeł rdzenna ludność pozyskiwała pałygorskit. Wskazano, że pozyskiwali go z kopalni w dwóch lokalizacjach, pierwsza to okolice Sacalum a druga w pobliżu miasta Ticul, określana mianem Yo’Sah Kab. Błękit Majów powstawał bowiem poprzez chemiczne połączenie indygo oraz pałygorskitu. Mogło być to następstwem palenia kadzideł z kopalu. Wysoka temperatura (100-150°C) sprawiała, że indygo wnikało w pory minerału (łączyło się z gliną) i tworzyło bardzo odporny barwnik. Najnowsze dane dotyczące powstawania tego nurtującego archeologów już od dawna pigmentu, ukazały się w lutym 2008 roku w periodyku Antiquity. Kluczem do zagadki okazała się ceramiczna misa (kadzielnica) z Chichén Itzá, przechowywana w The Field Museum od lat 30-tych XX wieku. Głównym autorem artykułu jest i w tym przypadku prof. Dean E. Arnold. Chciałabym również dodać, że krótką notatkę (j. polski) na temat tego odkrycia można znaleźć również tutaj.
Niebieski pigment znalazł zastosowanie w ceramice, rzeźbie, muralach oraz w kontekstach rytualnych. Cieszył się dużym powodzeniem w Mezoameryce w okresie klasycznym i postklasycznym (AD 250-1520). Farbą w kolorze niebieskim pokrywano także ciała osób przeznaczonych do złożenia w ofierze.
Badania nad źródłami pałygorskitu trwały już od końca lat 60-tych XX wieku. W latach 1965-1997 wzmiankowany wyżej prof. Arnold oraz Bruce E. Bohor z US Geological Survey zgromadzili 33 próbki minerału z Jukatanu. Analiza mineralogiczna umożliwiła zróżnicowanie próbek pod kątem składu. Informacja ta okazała się bardzo istotna ponieważ wykazała, iż można spróbować połączyć pałygorskit z próbek niebieskiego barwnika Majów ze specyficznymi lokalizacjami.
W 2008 Arnold i Bohor pobrali 167 dodatkowych próbek minerału z kolejnych 5 stanowisk na Jukatanie. Następnie porównali wyniki badań tych próbek z danymi pozyskanymi w trakcie analizy niebieskiego pigmentu Majów z ceramiki, pochodzącej z Chichén Itzá oraz Palenque. Okazało się, że pigment z Chichén Itzá bazował na minerale pozyskiwanym w okolicach Sacalum. W przypadku Palenque, źródłem pałygorskitu mogło być Sacalum, Yo’ Sah Kab lub jeszcze inne niezidentyfikowane na razie źródło.
W przypadku Chichén Itzá badaniu poddano materiał ceramiczny, zgromadzony jeszcze pod koniec XIX i na początku XX wieku przez Edwarda H. Thompsona i Johna E. S. Thompsona, a który jest przechowywany w The Field Museum.
Zachęcam również do obejrzenia FILMU zrealizowanego przez Field Museum.
Wyniki badań ukazały się w najnowszym wydaniu Journal of Archaeological Science
Dostępny jest także komunikat prasowy via EurekAlert
Nieco informacji o barwniku i jego produkcji oraz linków do źródeł można znaleźć również tutaj
Spodobał Ci się ten wpis? Podziel się nim ze znajomymi, udostępniając w serwisach społecznościowych.
Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i jak łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera!
Jeśli masz pytania dotyczące tematów poruszanych na blogu napisz do mnie archeopasja@gmail.com
