Tajemnicze skrytki Apaczów

Najnowsze odkrycia w odległych górskich rejonach południowej Arizony i Nowego Meksyku wskazują, że Apacze byli tu obecni co najmniej kilkaset lat wcześniej niż podają to źródła historyczne. Archeolodzy wpadli na trop specyficznych struktur, które jeszcze do niedawna umykały ich uwadze. Konstrukcje te, znajdowane w schroniskach skalnych i jaskiniach to rodzaj skrytek, składających się z pierścienia kamieni oraz warstw lokalnych roślin jak ocotillo i juka. Górna część była zazwyczaj zabezpieczona trawą, gałęziami oraz kamieniami. W skrytkach tych przechowywano naczynia ceramiczne, kosze, jedzenie a w czasach historycznych także broń i amunicję.

Datowanie próbek traw, pozyskanych z tych struktur dało zaskakujące rezultaty. „Datowanie sugeruje, że Apacze byli obecni w najodleglejszych południowych rejonach Południowego Zachodu już w XIV stuleciu, na długo przed przybyciem Europejczyków. Zaprzecza to długo utrzymującemu się przekonaniu, że Apacze są znacznie późniejszymi przybyszami z Równin” – informuje kierująca projektem dr Deni J. Seymour. Jest ona również autorką artykułu w Journal of Field Archaeology, w którym niedawno podsumowała wyniki swoich badań.

Informacje na temat skrytek (cache) pojawiały się w XIX wiecznych przekazach rdzennych mieszkańców oraz osadników. „Dziadek zabrał nas do jaskini w górach i zostawił. Było tam jedzenie i inne zasoby oraz woda w pobliżu. Żyliśmy tam bez problemów przez kilka tygodni, zbierając pożywienie w pobliżu. Wykonywaliśmy ubrania (…), używaliśmy naczyń tam pozostawionych, wykonanych z gliny i dekorowanych (…)”

Mimo, że archeolodzy zdawali sobie sprawę z ich istnienia, dopiero teraz udało się natrafić na materialne ślady tych charakterystycznych struktur. Jak pisze dr Seymour „skrytki to istotny element w mobilnych systemach osadniczych. Przedmioty są ukrywane do późniejszego ich wykorzystania”. Biorąc pod uwagę styl życia Apaczów struktury te były dla nich szczególnie istotne. Utrzymywali się bowiem głównie z napadów oraz zbieractwa i łowiectwa na terenach będących pod kontrolą innych grup. Skrytki zawierały niezbędne do przetrwania wyposażenie, znajdowały się w niedostępnych terenach górskich i były dobrze zamaskowane oraz przede wszystkim były zlokalizowane poza zasięgiem innych osiadłych społeczności. Funkcjonowały w krajobrazie jako ważne punkty z zapasami, przez co redukowały ryzyko i zapewniały niezbędne zasoby w okresach niedostatku lub kiedy grupy ludności musiały uciekać i ukrywać się przed atakującymi. Kiedy bowiem obozowisko zostało napadnięte, było palone a ludność traciła cały swój dobytek. Ukryte w niedostępnych rejonach zapasy zapewniały w takich sytuacjach choćby podstawowe do przetrwania zasoby. „Trzymaliśmy nadwyżki żywności w skrytkach, najchętniej w jaskiniach w pobliżu źródeł wody. Jeśli nasi ludzie byliby zmuszeni do ucieczki, mogli użyć tych rezerw”.

Skrytki lokowane były wzdłuż szlaków, którymi przemieszczały się społeczności Apaczów. Ponadto stanowiska te leżą w historycznym zasięgu poszczególnych grup Apaczów, jak Mescalero z rejonów południowego Nowego Meksyku i Chiricahua z Arizony.

Jedna z najlepiej zachowanych skrytek została odkryta w górach Peloncillo w Arizonie. Znajdowały się tam m.in. fragmenty ceremonialnego nakrycia głowy, rodzaj rytualnej laski oraz cztery rysunki naskalne przedstawiające „maski górskich duchów”, wykonane węglem drzewnym. Datowanie radiowęglowe włókien juki, której użyto do konstrukcji określiło jej wiek na XVII stulecie. Z kolei próbki trawy ze skrytki odkrytej na terenie gór Whitlock również w Arizonie dały dwa zestawy dat kalibrowanych 1270-1320 n.e. oraz 1350-1390 n.e. Stanowisko to było więc używane już ponad 600 lat temu, co najmniej w połowie XIV w.

Do tej pory uważano, że najwcześniejsze dobrze datowane stanowiska przypisywane Apaczom, Navajo i Ute nie pokrywają się z okresem, kiedy ten obszar był zamieszkiwany przez dawne społeczności, takie jak Mogollon, Hohokam czy Pueblo a wręcz przeciwnie postdatują go. Najnowsze dane wskazują jednak, że przodkowie Apaczów pojawili się w najodleglejszych zakątkach Południowego Zachodu już w schyłkowym okresie prehistorycznym. Do tej pory uważano, że Apacze dotarli na Południowy Zachód przez równiny znacznie później. Wszystko jednak wskazuje na to, że istniało więcej równinnych i górskich szlaków prowadzących na południe z terenów subarktycznych. „To może wyjaśniać pewne różnice w kulturze materialnej pomiędzy Równinami a Południowym Zachodem, objawiające się choćby w typach domów, symbolice sztuki naskalnej czy ceramice” – pisze w podsumowaniu artykułu dr Seymour. Dodaje również, że niektóre grupy przemieszczały się korytarzami przez region „Four Corners” ze względu na dość niewielką liczbę dogodnych szlaków wędrówki pośród trudnych do przebycia stromych a niekiedy wręcz pionowych dolin rzecznych wschodniego Utah i zachodniego Kolorado. Inne grupy mogły przemieszczać się wzdłuż zachodnich zboczy Gór Skalistych, jak informuje o tym tradycja ustna. To te ostatnie grupy mogły być przodkami Chiricuahua, Navajo i Zachodnich Apaczy (Cibeque, San Carlos i White Mountain). Jak wyjaśnia dr Seymour to właśnie te szlaki wędrówki mogą wskazywać dlaczego najwcześniejsze daty pojawiają się w górach bezpośrednio na południe od regionu „Four Corners” oraz wzdłuż Rio Grande. „Inne grupy schodzące z gór i obrzeży równin mogły być z kolei przodkami Mescalero i Jicarilla (…)” – informuje autorka.

Tekst powstał w oparciu o poniższe źródła

Komunikat prasowy w serwisie Western Digs

D., J., SEYMOUR. 2013. Platform cache encampments: Implications for mobility strategies and the earliest ancestral Apaches. Journal of Field Archaeology 38 (2): 161-172

D., J., SEYMOUR . 2012. Gateways for Athabascan Migration to the American Southwest. Plains Anthropologist 57 (222): 149-161.

Spodobał Ci się ten wpis? Podziel się nim ze znajomymi, udostępniając w serwisach społecznościowych. 

Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i jak łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera! 

Jeśli masz pytania dotyczące tematów poruszanych na blogu napisz do mnie archeopasja@gmail.com