Dura-Europos. Rozdroża starożytności

The McMullen Museum of Art przy Boston College było niedawno gospodarzem niezwykłej wystawy zatytułowanej „Dura – Europos: Rozdroża Starożytności”. Ekspozycja prezentowała artefakty, odkryte w latach 20-tych i 30-tych, w trakcie badań archeologicznych prowadzonych w starożytnym mieście Dura Europos. Wystawa zainspirowała mnie do napisania kilku słów, o tym niezwykłym miejscu, które odwiedziłam w 2000 roku.

Dura Europos znajduje się w południowo-wschodniej Syrii nad rzeką Eufrat. Ze względu na stan zachowania bywa niekiedy nazywane „Pompejami syryjskiej pustyni”. Wystawa rekonstruowała przestrzeń religijną miasta wraz z jej niezwykłymi malowidłami ściennymi. Eksplorowała również wzajemne oddziaływania na siebie tak różnych kultur, zamieszkujących Dura – Europos. Prezentując siedemdziesiąt pięć z największych skarbów Dura – Europos, wystawa opowiadała historię tego tętniącego życiem, wielokulturowego miasta, położonego na rozdrożu największych cywilizacji Wschodu i Zachodu. Badania wykopaliskowe prowadzono tu pomiędzy 1928 – 1937 przez amerykańskich badaczy z Uniwersytetu w Yale oraz francuskich z Académie des Inscriptions et Belles-Lettres. To co odkryto w ruinach wspaniałego niegdyś Dura – Europos fundamentalnie zmieniło rozumienie praktyk religijnych w późnej starożytności.

Ulokowane na rozdrożach potężnych imperiów Seleucydów, Partów i Rzymian oraz na głównej arterii transportowej ówczesnych czasów, jaką stanowił Eufrat – Dura Europos stanowiło dom dla wielokulturowej populacji. Około 300 p.n.e. osiedlili się tu macedońscy weterani. Miasto zostało bowiem założone przez Nikanora, generała Seleukosa I, jednego z sukcesorów Aleksandra Wielkiego.

Dla rozrastającego się Imperium Seleucydów istotna była jego strategiczna lokalizacja. Miasto znajdowało się bowiem w połowie drogi pomiędzy dwoma stolicami Imperium Seleucydów, które w swym szczytowym punkcie rozciągało się od Pergamonu w Azji Mniejszej aż po Baktrię (północna część współczesnego Afganistanu). Następnie w II stuleciu p.n.e. zostało podbite przez Partów i zamienione w fortecę, która z biegiem czasu stała się ważnym ośrodkiem handlowym na zachodniej granicy potężnego imperium. W połowie drugiego stulecia naszej ery Dura – Europos zostało zdobyte przez Rzymian, którzy przekształcili je w główny garnizon na wschodnich rubieżach imperium. Dura – Europos było też miastem wielu religii. Ruiny kryją pozostałości licznych świątyń poświęconych bogom rzymskim, greckim i bliskowschodnim oraz przybytki Chrześcijan i Żydów. To tętniące niegdyś życiem miasto zostało opuszczone tuż po splądrowaniu go przez wojska Sasanidów w 256 n.e. Od tego czasu pozostawało „zagrzebane” w piaskach pustyni. Archeolodzy tylko wzdłuż jednej ulicy miasta odkryli pozostałości synagogi z wspaniałymi malowidłami ściennymi, ukazującymi biblijne sceny – co było bardzo niezwykłe biorąc pod uwagę zakaz ukazywania postaci w judaizmie; ruiny chrześcijańskich kościołów z najprawdopodobniej najstarszym znanym baptysterium oraz przybytki mitraizmu.

Wystawę w The McMullen Museum of Art można było oglądać od 5 lutego do 5 czerwca 2011 roku.

Tekst powstał w oparciu o poniższe źródła

Komunikaty prasowe w Past Horizons i Archaeology Magazine

BINST, O. (red.). 2000. The Levant. History and archaeology in the Eastern Mediterranean. Köln: Könemann.

Powiązane wpisy

Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku i instagramie. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera!