Pierwsi Australijczycy znad jeziora Mungo

W 1969 roku geolog Jim Bowler, obecnie profesor z Uniwersytetu w Melbourne, eksplorując nie nazwaną jeszcze wtedy okolicę w rejonie Jeziora Mungo w poszukiwaniu kopalnych jezior, natrafił na poddane częściowej kremacji szczątki ludzkie (Mungo I). W trakcie ekspedycji w 1974 roku zaledwie 300 m od poprzedniego znaleziska odkrył kolejny, tym razem kompletny szkielet ludzki (Mungo III). Wyschnięte obecnie Jezioro Mungo położone jest w południowo – zachodniej części Nowej Południowej Walii, około 740 km na zachód od Sydney i około 90 km na północny – wschód od miejscowości Mildura. Znajduje się na terenie Parku Narodowego Mungo i wchodzi w skład Regionu Wyschniętych Jezior Willandra, wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Odkrycie ludzkich szczątków w rejonie Jeziora Mungo, było dość przełomowe w historii badań nad śladami pierwszych mieszkańców Australii, ponieważ to właśnie wtedy została po raz pierwszy przekroczona granica 30 000 BP dla zasiedlenia tego kontynentu. Na ten wiek datowano bowiem pochówek Mungo III. Z kolei poddane częściowej kremacji szczątki ludzkie wydawały się być nieco młodsze około 20 000 – 26 000 BP. Od czasu swego odkrycia obydwa pochówki, a zwłaszcza ich wiek budziły dużo kontrowersji i zapoczątkowały ważną debatę. Wielu badaczy zaczęło zastanawiać się czy nie należałoby napisać zupełnie nowej historii dotyczącej zasiedlenia Australii. Również kwestie płci, zwłaszcza osobnika z Mungo III wzbudzały zażarte polemiki. W 2000 roku stwierdzono, że nie da się ustalić płci zmarłego ponieważ brak jest wielu diagnostycznych obszarów czaszki i miednicy. Jednak w 2009 roku na podstawie licznych pomiarów szkieletu postkranialnego i porównaniu z innymi z okresu Plejstocenu i Holocenu, badacze doszli do wniosku iż mają niewątpliwie do czynienia z  osobnikiem płci męskiej. Jest to również ich zdaniem gracylna forma anatomicznie współczesnego człowieka.

W 1999 badacze z Australijskiego Uniwersytetu Narodowego z siedzibą w Canberze określili wiek szczątków ludzkich z Mungo III na 62 000 lat. Z kolei w 2003 roku interdyscyplinarna grupa badaczy powołana z inicjatywy samego odkrywcy tych pozostałości, a mianowicie prof. Jima Bowlera, przedstawiła 25 nowych dat optycznych, które datują obydwa pochówki (Mungo I oraz Mungo III) na około 40 000 +/- 2 000 BP. Zdaniem badaczy wskazuje to także na obecność ludności w rejonie Jeziora Mungo w okresie 50 000 – 46 000 BP. Uważają również, że ta nowa chronologia daje nowy obraz Homo Sapiens, adaptującego się do trudnego klimatu na tym najbardziej suchym kontynencie świata. Badacze dodają, że ewidencja stratygraficzna wskazuje na fluktuacje pomiędzy pełnym jeziorem a jego wysychaniem w okresie pomiędzy 50 000 – 40 000 BP. Najnowsze badania nad skutkami Ostatniego Maximum Zlodowacenia na południowej półkuli wskazują, że proces pustynnienia rozpoczął się tu dużo wcześniej niż wcześniej zakładano. Wiele obszarów wewnątrz kontynentu australijskiego wskazuje na dość znaczną redukcję wód powierzchniowych już około 35 000 BP. Wiele tamtejszych jezior wyschło zupełnie jeszcze przed 30 000 BP. Środowisko naturalne i klimat w epoce Plejstocenu nie były stabilne ale wręcz przeciwnie charakteryzowały się dość dużym zróżnicowaniem na przestrzeni czasu.

W rejonie Jeziora Mungo rozpoczęto niedawno projekt badawczy z inicjatywyLa Trobe Universityz siedzibą w Melbourne. Całą Kotlinę Mungo podzielono za siatkę kwadratów aby zakreślić szkielet dla zakrojonej na szeroką skalę prospekcji terenowej. Celem projektu jest możliwie jak najbardziej pełne rozpoznanie tych pierwszych śladów ludzkiego pobytu oraz dokładne prześledzenie ewolucji krajobrazu i zmian środowiskowych w tym regionie.

Od lat 50-tych XX wieku, kiedy jedynie podejrzewano, że ludzie mogli zasiedlić Australię jeszcze przed magiczną dla wielu barierą 10 000 BP, upłynęło wiele lat, podczas których nowe daty pojawiały się jak lawina. Odkryto artefakty, będące pozostałościami po ludzkich obozowiskach, które były użytkowane najprawdopodobniej 60 000 lat temu. W 2007 roku ukazał się w PNAS raport dotyczący wizji zasiedlenia Australii w świetle badań nad mitochondrialnym DNA i chromosomem Y. Zdaniem naukowców ich wyniki wskazują, że wszystkie australijskie linie powiązane są z exodusem anatomicznie współczesnych ludzi z Afryki około 50 000 – 70 000 lat temu. Ponadto mamy także do czynienia ze stanowiskami takimi jak Jinmium na Terytorium Północnym, gdzie odkryto także sztukę naskalną. Pierwsze ślady osadnictwa określono tu za pomocą metody termoluminescencyjnej na 116 000 +/- 12 000 lat temu. Zaraz jednak daty te zostały zredukowane do ostatnich 20 000 lat. Niemniej jednak wielu i są to głównie palinolodzy, chciałoby umieścić czas pierwszego zasiedlenia Australii w tak odległej przeszłości. Wśród badaczy trwa również debata pomiędzy zwolennikami „długiej i krótkiej chronologii”. „Długa chronologia” oparta zwykle na datowaniu OSL, wskazuje na zasiedlenie Australii przynajmniej 60 000 lat temu. Z kolei „krótka chronologia”, oparta na datowaniu radiowęglowym, określa czas przybycia pierwszych „Australijczyków” na około 45 000 lat temu. Przeciwnicy „długiej chronologii” kwestionują archeologiczne powiązanie pozostałości kulturowych z tymi „niekulturowymi”, które datuje metoda OSL. Jak wynika z powyższych rozważań, kwestia kiedy ludzie po raz pierwszy pojawili się w Australii dalej wzbudza wiele emocji, dyskusji i zażartych polemik. Wszystkie informacje, które tu zawarłam nie wyczerpują oczywiście tematu. Zachęcam więc wszystkich do dalszej eksploracji tego fascynującego zagadnienia.

Artykuł na podstawie informacji, które oferuje Strona Projektu Archeologicznego Mungo Lake oraz komunikatu prasowego Uniwersytetu w Melbourne

Spodobał Ci się ten wpis? Podziel się nim ze znajomymi, udostępniając w serwisach społecznościowych. 

Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i jak łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera! 

Jeśli masz pytania dotyczące tematów poruszanych na blogu napisz do mnie archeopasja@gmail.com