Turkusowe paciorki z Kanionu Chaco (AD 1050-1100). <a href="http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.en">Creative Commons (domena publiczna)</a></em>

Wisiorek z Kanionu Chaco
Wisiorek z Kanionu Chaco. Creative Commons (domena publiczna)

Słynne „chacoańskie” turkusy, pochodziły nie tylko z lokalnych depozytów, ale również z Kolorado, Nevady i południowo-wschodniej Kalifornii – informują badacze na łamach Journal of Archaeological Science. Wszystko wskazuje na to, że trafiały tu ze znacznie odległych obszarów za pośrednictwem rozbudowanej sieci szlaków handlowych.

„Kanion Chaco postrzega się jako duże centrum turkusów” – informuje Sharon Hull, antropolog z Uniwersytetu Manitoby w Winnipeg, będąca główną autorką publikacji. Tymczasem, jak dodaje badaczka, turkusy podróżowały tam i z powrotem pomiędzy stanowiskami na wschodzie i zachodzie.

W trakcie wieloletnich badań archeologicznych, które na terenie Kanionu Chaco rozpoczęto już w latach 90-tych XIX w., pozyskano ponad 200 tys. kawałków turkusów. Wśród ludności kultury Pueblo bardzo popularna była biżuteria oraz figurki, wykonane z tego kamienia. Wygląda na to, że turkusy cieszyły się takim samym powodzeniem, jak obecnie diamenty.

Do tej pory uważano, że turkusy odnajdowane na terenie Kanionu Chaco pochodziły z najbliższego depozytu, ulokowanego około 200 km od wąwozu, w rejonie Cerrillos Hills w pobliżu Santa Fe.

Kiedy odkryto inne depozyty turkusów, zarówno na terenie Południowego Zachodu (Southwest), jak i Dalekiego Zachodu (Far West) USA, badacze zwrócili uwagę na możliwość pochodzenia kamieni z różnych źródeł dzięki dalekosiężnej sieci handlowej. Trudności sprawiało jednak połączenie artefaktów z turkusu z konkretnymi depozytami. Badacze rozpoczęli od stworzenia bazy 800 analiz izotopowych z 22 obszarów zasobnych w turkusy. Porównanie stosunków izotopów miedzi do wodoru w przypadku miejsc pozyskiwania turkusów oraz konkretnych artefaktów, umożliwiło połączenie tych ostatnich z konkretnymi depozytami. Metodę zastosowali do 74 zabytków z Kotliny San Juan w południowym Utah oraz Doliny Moapa w Nevadzie. W przypadku 42 artefaktów z turkusu udało się dopasować ich źródła geologiczne.

 

Turkusowe paciorki z Kanionu Chaco (AD 1050-1100). Creative Commons (domena publiczna)
Turkusowe paciorki z Kanionu Chaco (AD 1050-1100). Creative Commons (domena publiczna)

 

Turkusy, znajdowane na przestrzeni lat na terenie kanionu Chaco, pochodzą aż z czterech różnych regionów, a mianowicie z Kolorado, Nowego Meksyku, Kalifornii oraz Nevady. Co ciekawe badacze wpadli również na trop upodobania poszczególnych społeczności do określonych depozytów. W przypadku słynnego Pueblo Bonito z Chaco ludność preferowała lokalne depozyty, które najprawdopodobniej zmonopolizowała. Z kolei mniejsze osiedla zaopatrywały się w turkus z rejonów Dalekiego Zachodu USA.

Podobne upodobania zauważono także na innych stanowiskach kultury Pueblo z terenów Kotliny San Juan. Mieszkańcy Salmon sprowadzali turkusy z zachodu, zaś ci z Aztec z pobliskich depozytów. Z kolei ludność osiedla Eagle’s Watch i Doliny Moapa w południowej Nevadzie wykorzystywała zarówno lokalne źródła, jak i posiłkowała się tymi pochodzącymi z dalekosiężnego handlu.

Badacze pracują właśnie nad mapą dystrybucji turkusów oraz planują przeprowadzenie podobnych badań w Meksyku, Chile i Argentynie.

Tekst powstał w oparciu o poniższe źródła

Komunikat prasowy w Live Science

HULL, S., FAYEK, M., MATHIEN, F.J., ROBERTS, H. 2014. Turquoise trade of the Ancestral Puebloan: Chaco and beyond. Journal of Archaeological Science 45: 187-195.

 

 

Spodobał Ci się ten wpis? Podziel się nim ze znajomymi, udostępniając w serwisach społecznościowych. 

Jeśli podoba Ci się tematyka bloga, sposób w jaki piszę i jak łączę pasję do archeologii z podróżami, polub Archeopasję na facebooku. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera

Jeśli masz pytania dotyczące tematów poruszanych na blogu napisz do mnie archeopasja@gmail.com